Instrukcje BHP - o co chodzi i z czym to się je?

Instrukcje BHP są praktycznie w każdym zakładzie pracy i choć nie wszyscy je czytają i stosują, są ważnym elementem w systemie ochrony pracy.
 

Czego dotyczą, co zawierają i jak powinny wyglądać?

Instrukcje BHP to nic innego jak wewnątrzzakładowe dokumenty regulujące zasady bezpiecznej pracy.
Instrukcja taka w zależności od specyfiki zakładu pracy reguluje zasady wykonywania pracy lub procedury na wybranym stanowisku pracy, określa ona zasady wykonywania pracy lub pracy na stanowisku, którego dotyczy. Kodeks pracy i akty wykonawcze do niego mówią, że instrukcje BHP są obowiązkowe.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jest aktem wykonawczym do Kodeksu Pracy który mówi, że:
- Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
- udzielania pierwszej pomocy.

Czytając przepisy dotyczące instrukcji BHP możemy wysnuć wniosek, iż dokumenty te wymagane są w takich miejscach i przy wykonywaniu takich prac, w których występuje zagrożenie dla zdrowia i życia pracownika, oraz innych osób. Problemem jest to, że brak w polskim prawie sprecyzowania na jakich stanowiskach pracy i w jakich miejscach takie zagrożenia istnieją. Najlepszą metodą, która może nam pomóc w takiej sytuacji jest ocena ryzyka zawodowego. Jest to nic innego, jak systematyczne badanie, identyfikowanie i monitorowanie wszystkich aspektów pracy w zakładzie. Ocena ryzyka zawodowego ma na celu określenie zagrożeń, które mogą występować - spowodować wypadek przy pracy, chorobę lub złe samopoczucie pracowników. Przeprowadzenie takiej oceny ma dać pracodawcy odpowiedź czy zagrożenia mogą być wyeliminowane. Jeśli z oceny wynika, że zagrożeń nie można całkowicie wykluczyć, powinna wskazywać środki ochrony, które należy zastosować w celu ograniczenia ryzyka zawodowego przy danej pracy lub na danym stanowisku pracy.

Szukając dalej odpowiedzi jak powinna wyglądać prawidłowa Instrukcja BHP - w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy możemy znaleźć zapis:
"Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów."

Z tego zapisu wywnioskować możemy, że interesująca nas instrukcja powinna zawierać następujące elementy:
- Czynności które należy wykonać przed przystąpieniem do pracy,
- Zasady, sposoby właściwego i bezpiecznego wykonywania pracy,
- Czynności które musimy wykonać po zakończeniu pracy,
- Czynności i zasady postępowania w sytuacjach stwarzających niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia pracownika.

Na rynku BHP możemy znaleźć wielu producentów Instrukcji, produkty takie muszą zawierać
te cztery podstawowe punkty. Wielu producentów rozszerza jednak zapisy w swoich produktach, np. o czynności zabronione - takie produkty również są wykonane zgodnie z prawem i mogą być stosowane przez pracodawców. Należy zwrócić uwagę, że każda zmiana technologii, konstrukcji maszyny, urządzenia jak również zmiany użytkowania pomieszczeń, muszą nieść ze sobą aktualizację Instrukcji BHP oraz przeprowadzenie ponownej analizy ryzyka zawodowego. Prawidłowe wykonanie takich dokumentów i odpowiednie oznakowanie nimi miejsc pracy, jak również stosowanie ich przez pracowników powinno wyeliminować lub ograniczyć możliwość wystąpienia wypadków w pracy.